طبقه بندی رنگینه ها : انواع رنگینه به دو گروه عمده طبیعی و سنتتیک(شیمیایی) تقسیم میشوند.
انواع رنگینه طبیعی و چندین هزار رنگینه سنتتیک برای تولیدات صنعتی وجود دارد.رنگینه ها به دو دسته قابل حل و غیر قابل حل در آب تقسیم میشوند.
1)رنگینه های قابل حل در آب
_ رنگینه اسیدی :
رنگرزی با این رنگینه در محیط اسیدی انجام میشود.رنگینه های اسیدی برای رنگرزی الیاف حیوانی (پشم و ابریشم) و الیاف شیمیایی (پلی آمید) استفاده میشوند.
_ رنگینه مستقیم :
این رنگینه تنها به طور فیزیکی ونه شیمیایی جذب الیاف میشوند.
در رنگرزی الیاف سلولزی مانند پنبه، کتان و الیاف حیوانی مانند پشم و ابریشم مورد استفاده قرار میگیرند.
_ رنگینه ها فلز دار یا کرومی :
این رنگینه ها از داندانه استفاده میکنند.
داندانه ترکیبی است شیمیایی که بین لیف و رنگ اتصال ایجاد میکند.
داندانه بر پایه نمک های فلزی است.این نوع رنگ در رنگرزی پشم و ابریشم مورد استفاده قرار میگیرد.
_ رنگینه بازیک یا کاتیونیک :
این رنگینه ها از قلیا به دست می آیند.
این رنگینه ها مستقیما، پشم و نخ ابریشم و الیاف اکریلیک را رنگ میکنند.
_ رنگینه ها ی راکتیو :
این رنگینه ها به دلیل ایجاد پیوند های شیمیایی با الیاف اینگونه نامیده میشوند.
دامنه شید رنگ بسیار وسیع است و در برابر مواد شیمیایی به جز کلر ثبات بسیارخوبی دارند.
اغلب در رنکرزی مواد اولیه ی سلولزی مثل پنبه و کتان مورد استفاده قرار میگیرد.
_ رنگینه خمی :
در محیط احیا حل میشوند که خم نامیده میشوند.
در رنگرزی مواد اولیه سلولزی کاربرد دارند و ثبات رنگ در مقابل مواد شیمیایی، حتی کلر بسیار خوب است.
2) رنگینه ها ی غیرقابل حل در آب
_ رنگینه دیسپرس :
در آب حل نمیشوند ولی به کمک مواد مخصوص (دیسپرس کننده) در آب به صورت دیسپرس یا معلق ظاهر میشوند.
این رنگینه ها در رنگرزی الیاف سنتتیک، استات و تری استات مورد استفاده قرار میگیرند.
_ رنگدانه های پیگمنتی :
عناصر بسیار کوچک رنگی غیر قابل حل در آب هستند که با رزین یا بیندر مخلوط شده و بر روی لیف قرار داده میشوند از آنها برای الیاف مصنوعی و سنتتیک استفاده میشود.رنگ های به دست آمده در برابر سایش بسیار حساس هستند.
رنگ های مستقیم
علت اینکه این رنگ ها را مستقیم نامیده اند این است که این کلاس رنگی اولین کلاسی بود که قابلیت رنگرزی الیاف پنبه به صورت مستقیم را دارا بود. رنگرزی با این رنگ به دقت فراوانی نیاز دارد زیرا رنگ مستقیم از یکنواختی خوبی هنگام رنگرزی برخوردار نیست.
این دسته از رنگها دارای گروهها و عوامل قطبی مانند عوامل اسیدی و بازی هستند و با استفاده از این گروهها ، رنگ با الیاف ترکیب میشود. برای رنگرزی پارچه با اینگونه رنگها فقط کافی است که پارچه را در محلول آبی و داغ رنگ فرو ببریم. اسید پیکریک و ماریتوس زرد از جمله این رنگها هستند.
هر دو رنگ ، اسیدی بوده و با گروههای آمینه الیاف پروتئینی ترکیب میشوند. نایلون نیز که یک پلی‌آمید است، با این رنگها قابل رنگرزی است. این رنگها بدلیل داشتن گروههای اسید سولفونیک یا نمکهای سدیم آنها به رنگهای اسیدی شباهت دارد و بطور کلی ، از ترکیبات سولفونه شده آزو می‌باشند. این رنگها مستقیما برای رنگرزی الیاف سلولزی بکار گرفته میشود. اما برای الیاف پروتئینی شرایط ویژه‌ای لازم است. این رنگ ها دارای ثبات ضعیف تا متوسط در روی پشم هستند و معمولاً پشم را در حمام خنثی یا اسیدی ضعیف رنگ می کنند. مهمترین این سری رنگها عبارتند از :
۱)رنگهای مستقیم منو آزو مانند دی‌آزوامین اسکارلت B
۲)رنگهای مستقیم دی‌آزو
۳)رنگهای مستقیم تریس آزو مانند قهوه‌ای دی‌آزو
۴)رنگهای مستقیم تترا آزو
