به مجموعه عملیات و مراحل انجام شده بر روی پارچه باهدف بالا بردن کیفیت و مرغوبیت آن را تکمیل کالای نساجی میگویند.
در تولید فرآورده های نساجی، تکمیل به تمام مراحلی اطلاق میشود که نخ، پارچه و منسوجات کشباف طی میکنند. تا ظاهری بهتر، کارایی بی نقص و زیر دست لطیف و متناسب داشته باشد.
انجام عملیات تکمیل بعد از تولید کالای نساجی
در صنعت نساجی و پوشاک، تکمیل بر روی پارچه به منظور افزایش درخشندگی، نرمی، زیبایی، ثبات دائمی، اتوپذیری و نظایر آن صورت میگیرد. همچنین مقاوم کردن پارچه در برابر آتش، آب و حشراتی نظیر بید از دیگر اهداف تکمیل بر روی کالای نساجی است.
تکمیل کالا های نساجی در مراحل مختلف تولید پارچه انجام میشود. این مراحل ممکن است پس از بافندگی پارچه و یا پس از رنگرزی و چاپ انجام شود. به همین منظور تکمیل کالای نساجی توسط مهندسین این رشته به تقسیم بندی های مختلفی مانند تکمیل مقدماتی، تکمیل نهایی و یا تکمیل موقت، دائم و ثابت تعریف شده است.
در عملیات تکمیل پارچه تحت اعمال شیمیایی و مکانیکی قرار میگیرد و علاوه بر آن که ارزش تجاری آن زیاد میشود، مشتری پسند تر نیز میشود . پارچه ها با توجه به نوع و جنسشان، از عملیات خاص نساجی برخوردار می باشند. پارچه هایی با جنس الیاف گیاهی، حیوانی و یا مصنوعی هر کدام عملیات تکمیلی خاص خود را میطلبند.
عملیات تکمیل بستگی به چند مورد مهم دارد
نوع الیاف، ویژگی فیزیکی الیاف، قابلیت جذاب موا گوناگون شیمیایی، حساسیت الیاف نسبت به مواد تکمیل.
طبقهبندی عملیات تکمیل:
عملیات تکمیل را میتوان بهصورت زیر دستهبندی کرد:
قابل ترمیم و بادوام
دورهای (اساسی) و خاص
انواع تکمیل نساجی :
تکمیل موقت
در این نوع تکمیل ، کالا را به منظور خاصی تحت عملیات تکمیلی قرار میدهند بطوری که اثر تکمیلی آن در عملیات بعدی مثل شستشو و غیره از بین می رود، مانند آهار دادن پارچههای پنبهای برای عملیات بافندگی و شستشوی آهار پس از خاتمه عملیات بافندگی.
تکمیل دائم
در این نوع ، اثر تکمیلی تا زمانی که پارچه حالت خود را از دست ندهد (مخصوصا در مقابل شستشو و پوشش) باقی خواهد ماند، مانند رسوب دادن رزینهای مصنوعی مثل استرها و اترهای سلولز در روی پارچه و یا کلرینه کردن کالای پشمی یا تکمیل با فرمالدئیدها.
تکمیل ثابت
در این نوع ، اثر تکمیل مادام العمر در روی کالا باقی میماند و حتی بعد از اینکه پارچه حالت و ماهیت خود را به عنوان پارچه خارجی از دست بدهد، آثار تکمیل در آن باقی خواهد ماند. مانند پلیمریزه کردن بعضی از منومرهای اکریلیکی در روی زنجیرهای اصلی مولکولهای پارچههای سلولزی و یا پروتئینی.
روش های تکمیل در نساجی :
روشهای مکانیکی: مانند تراش پارچه ، خار زدن ، اطو کردن ، پرس کردن و غیره
روشهای شیمیایی: مانند تکمیل رزین ، سفید کردن و مقاوم کردن پارچه در برابر آتش و غیره. در این روش معمولا در اثر فعل و انفعالات شیمیایی حاصل بین لیف و ماده شیمیایی مصرف شده عمل تکمیل بدست میآید و یا اینکه ماده شیمیایی مصرف شده در اثر رسوب کردن و یا اضافه شدن در روی پارچه ، باعث تغییر در خواص پارچه میشود، مانند آهار دادن پارچه پنبهای با محلول مواد پلیمری.
روشهای مکانیکی- شیمیایی: در این حالت از روشهای مکانیکی و شیمیایی بطور توام بهره گرفته می شود، مانند بشور و بپوش کردن پارچه و یا تثبیت حرارتی پارچه.