کیفیت رنگرزی : کیفیت مصرفی کالاهای تکمیل شده، اهمیت زیادی دارد.کنترل های تضمین کننده کیفیت رنگرزی به شرح زیر است:
_تطبیق شید رنگ :
این عمل با چشم غیر مسلح در نور روز انجام میشود.
شید رنگ به دست امده با رنگ نمونه مقایسه میشود.این روش کنترل ظاهری است.
این مقایسه را میتوان با دستگاه اسپکترو فتو کالوریمتری انجام داد.
با استفاده ازین دستگاه میتوان رنگ های مورد نیاز برای باز تولید رنگ مورد نظر را شناسایی کرد. همچنین اختلاف بین رنگ به دست آمده و رنگ نمونه را اندازه گیری نمود.این روش کنترل بسیار دقیق است. در آن فاصله بین دو رنگ با عدد نشان داده میشود.
_ثبات شستشو :
با ازمایشی ساده میتوان میزان رنگ دهی پارچه در اثر شستشو را تعیین کرد.با شماره گذاری از یک تا پنج، ثبات رنگ در مقایسه با نمونه ارزیابی میشود.
_ثبات سایشی در کیفیت رنگرزی :
جالب است بدانید ثبات رنگ پارچه در حالت خشک و خیس تخمین زده میشود. با شماره گذاری از یک تا پنج ثبات پارچه مشخص میشود.
_ثبات در مقابل عرق کردگی :
با یک آزمایش ساده میتوان تحمل و تاب آوردن پارچه در برابر عرق کردگی اسیدی یا قلیایی را نسبت به نمونه استاندارد تخمین زد.در اینجا نیز شماره گذاری از یک تا پنج، میزان ثبات در برابر تعریق را نشان می دهد.
_ ثبات ابعاد :
این ویژگی بسیار مهم است به خصوص در مورد پارچه های حلقوی پودی .
میزان جمع شدگی و یا کشسانی انواع پارچه متفاوت است. که به ساختار طرح بافت پارچه و عملیات انجام شده بر روی پارچه بستگی دارد.
_ وزن یک متر مربع :
وزن یک متر مربع پارچه های رنگرزی و تکمیل شده به طور سیستماتیک اندازه گیری میشود.برای این منظور نمونه ای به اندازه 100 سانتی متر مربع از پارچه جدا شده و وزن میشود. که این وزن عامل مهمی برای نشان دادن ویژگی پارچه یا تریکو است.
مواد رنگزای الیاف نساجی
هر یک از الیاف نساجی به گروه خاصی از مواد رنگزا تمایل ذاتی(آفینیته) دارند. رنگرز با توجه به نوع کالا رنگزای مورد نظر خود را انتخاب می کند. علاوه بر نوع کالا، کاربرد کالا در آینده نیز تعیین کننده مواد رنگزای مصرفی در رنگرزی می باشد. فی المثل در مورد رنگرزی مواد اولیه قالیبافی باید از رنگزاهایی استفاده شود. که از حداکثر ثبات شستشویی ،سایشی و نوری برخوردار باشند. ولی در مورد رنگرزی الیاف مورد استفاده در بافت یک پارچه پرده ای ممکن است. ثبات نوری رنگ بیشتری مد نظر قرار گیرد.
گروه های مختلفی از مواد رنگزا منجمله مواد رنگرزی اسیدی ،کرومی ،متال و … تمایل ذاتی نسبتاً خوبی به پشم دارند. علاوه برنوع کالا ویژگی های مختلف آن منجمله ظرافت و تمیزی و رنگ و یکنواختی و … بر کیفیت رنگرزی موثر است.
نوع ماده رنگزا در کیفیت رنگرزی :
یکی دیگر از عوامل موثر بر رنگرزی نوع مواد رنگزای مصرفی در فرآیند رنگرزی است. شرکتهای مختلف سازنده مواد رنگزای بسیار متنوعی می باشند. که چنانچه رنگرز از ویژگی های آنان شناخت کافی نداشته باشد. نمی تواند در انتخاب ماده رنگزای مورد نظر خود و روش رنگرزی بهترین گزینه را انتخاب کند.
حمام رنگرزی :
بالاخص در مورد رنگرزی با مواد رنگزای شیمیایی انتخاب حمام رنگرزی از اهمیت بسیار خاصی برخوردار است. حمام رنگرزی می بایست منطبق با ویژگی های کالا و مواد رنگزای انتخابی باشد. از آنجا که عمدتاً رنگرزی سنتی مواد الویه درپاتیل سنتی انجام میگیرد.بر استفاده از جنس استیل ، دوار بودن و متناسب بودن آن با حجم کالا تاکید می گردد. البته با عنایت به تکنولوژی معاصر امروزه دستگاه های رنگرزی ساخته شده که علاوه بر گردش کالا ومحلول دارای امکانات جانبی بسیار خوبی است.
آب :
مهمترین شرط تحقق شفافیت رنگ مواد اولیه رگرزی شده استفاده از آب مناسب در رنگرزی می باشد. متاسفانه در حال حاضر در بسیاری از کارگاه های رنگرزی از آبهای سخت برای رنگرزی استفاده می شود. وجود املاح کلسیم و منیزیم در این آبها باعث کدر شدن رنگ الیاف می گردد. استفاده از سختی گیر آب از حداقل نیازهای کارگاه رنگرزی محسوب می گردد. لازم به تذکر است آب یکی از ابزارهای کنترل رنگرزی است.
حرارت در کیفیت رنگرزی :
هر یک از انواع مواد رنگزای شیمیایی جهت افزایش سرعت رنگرزی و انجام آن در حداقل زمان ممکن نیاز به حرارت دارند. حرارت نیز علاوه بر نقش موثری که در سرعت رنگرزی دارد. یکی از ابزارهای کنترل رنگرزی است. لازم است رنگرزجهت مطلوبیت کار حداکثر بهره وری را از این ابزار بنماید. متاسفانه یکی از مشکلات استفاده از پاتیل سنتی این است. که حرارت در قسمتهای مختلف حمام یکسان نمی باشد.
مواد کمکی برای کیفیت رنگرزی :
در بسیاری از حمام های رنگرزی علاوه بر ماده رنگزا و کالا نیاز به مواد تعاونی یا کمکی می باشد.این مواد به دلایل مختلفی کاربرد دارند. برخی از آنان به لحاظ نرم نمودن آب به کار می روند. (سختی گیر آب)، بعضی دیگر تر کننده هستند. و باعث رطوبت پذیری الیاف می شوند. تعدادی از مواد کمکی نیز به یکنواختی رنگ کمک می کنند. بالاخره برخی از آنها باعث افزایش سرعت رنگرزی و رمق کشی بیشتر میشوند. در تعدادی از حمام های رنگ نیز مجبوریم از مواد احیا کننده و اکسید کننده و… استفاده کنیم.
